PRATİK EDEBİYAT BİLGİLERİ
1. Sagu - ağıt- mersiye konu yönü ile aynıdır. Bu türler ölen birinin adından söylenilen şiirlerdir. Ve ölen kişi bu şiirlerde övülürler. Mersiye ise bunlarda ölçü yönü ile ayrılır.
2. Koşuk, sagu ve destan İslamiyet öncesi dönemde , dörtlükler biçimde , hece ölçüsüyle ve yarım uyak kullanılarak söylenmiştir.
3. Yapay destanlar , doğal destan sürecinden geçmeyen yazarı bilinen destanlardır.
4. Orhun (Göktürk) Yazıtları 8. yy. da Orhun Irmağı kıyısında dikilen, yazılı edebiyatımızın ilk ürünleridir.
5. Kutadgu Bilig , ilk siyasetname olup , Yusuf Has Hacip tarafından yazılan , didaktik özellikler taşıyan alegorik bir eserdir.
6. İslamiyete geçiş dönemi tasavvufi eserler: Atabetü'l - Hakayık ( Edip Ahmet Yükneki ) ve Divan-ı Hikmet ( Ahmet Yesevi) tir.
7. Dede Korkut Hikayeleri , Oğuzların savaşlarını anlatan , destan devrinden halk hikayeciliğine geçişin ürünü olan , on iki hikayeden oluşan anonim bir eserdir.
8. Mevlana , Yunus Emre , Hacı Bektaş-ı Veli 13.yüzyılda yaşamış insanlık sevgisini anlatmak tek gayesi olan tasavvufçulardır.
9. Risaletü'n Nushiye ( Yunus Emre ) , Divan-ı Kebir (Mevlana) , Makalat (Hacı Bektaş-ı Veli) tasavvufu anlatan eserlerdir.
10. İlahi , şathiye , nutuk , devriye , tasavvuf şiirinin dörtlük ile oluşan türleridir.
11. Koşma , semai , varsağı , destan Aşık Edebiyatı ürünleridir. Dörtlükler ve hece ölçüsü ile yazılmıştır. Koşma ise işlediği konulara göre koçaklama,güzelleme,taşlama ve ağıt diye dörde ayrılır.
12. Kaygusuz Abdal ile Pir Sultan Abdal ikisi de tasavvuf şairdir. Fakat tasavvufu farklı yorumlamışlardır.
13. Seyrani (kişisel) , Dertli (toplumsal) taşlama örnekleri vermişlerdir.
14. Destan ile masalın ortak özellikleri ; olağanüstülük, kahramanların soylu kişilerden oluşması , abartılı anlatımdır.Destan milli, masal çoğunlukla evrenseldir. Destan konusu ile tarihi bir gerçekliği yansıtırken masal tamamen hayal ürünüdür.
15. Gazel 5-15 , kaside ise 33-99 beyit arasındadır. Gazelin uyan düzeni " aa xa xa xa " şeklindedir. Mesnevi de ise beyit sınırı yoktur onun uyak düzeni ise " aa bb cc dd" şeklindedir.
16. Gazel ve kaside de ilk beyite matla, ikinci beyite makta , şairin adının geçtiği beyite ise mahlas beyit veyahut taç beyit diyoruz.
17. Divan edebiyatında şairler hakkında bilgi verilen eserlere tezkire , halk edebiyatında ise cönk adı verilir.
18. Harname Şeyhi tarafından yazılmıştır. 15. yüzyıla ait bu eser hiciv türündedir. Ve eser içeriği olarak başkahramanın eşek olup onun kişileştirilmesi ona ilk fabl örneği saymamızı sağlıyor.
19. Takvim-i Vakayi ( ilk resmi gazete) , Ceride-i Havadis (ilk yarı resmi gazete) , Tercüman-ı Ahval (ilk özel gazete) özeliğini taşırlar.
20. Edebiyatımızdaki ölüm şairleri : Abdülhak Hamit , Cahit Sıtkı Tarancı , Yahya Kemal'dir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder